14 sierpnia 1914

KSIĄŻ WIELKI

(14.8.1) Docierają do Książa Wielkiego dwa bataliony grupy Mieczysława Trojanowskiego „Ryszarda”, które po obiedzie udają się do Jędrzejowa.

BRZEGI

(14.8.2) W nocy i nad ranem oddziały batalionu Furgalskiego ps. „Wyrwa” zajmują wyznaczone miejsca zgodnie z następującym planem:
-centrum usytuowane w rejonie mostu w Brzegach obsadziła kompania Cz. Jarnuszkiewicza i austriacka kompania cyklistów z karabinami maszynowymi,
-na prawym skrzydle mostu kolejowego w Brzeźnie broniła kompania S. Machowicza,
-na lewej flance wieś Żerniki obsadziła kompania K. Fabrycego, wysyłając patrole rozpoznawcze do Chojn.

Równocześnie wobec wiadomości o pojawieniu się kawalerii rosyjskiej pod Jędrzejowem Komendant Główny skierował tam na rozpoznanie ułanów M. Śniadowskiego i W. Prażmowskiego „Beliny”.

Brzegi
umiejscowienie oddziałów Wyrwy
(Google Maps)

(14.8.3) Zapewne w godzinach przedpołudniowych (brak dokładnych danych) strzelcy batalionu kadrowego „Wyrwy” dwukrotnie odparli natarcie kawalerii rosyjskiej. Nie bez znaczenia było wsparcie kawalerii. Konni brali udział w walkach w szyku spieszonym, ale często byli przerzucani z miejsca na miejsce co sprawiało wrażenie o wiele większych sił po polskiej stronie. Co ważne zgrupowanie Piłsudskiego nie poniosło strat.

(14.8.4) Ponieważ ataki frontalne 14. Mitawskego Pułku Huzarów nie powiodły się, Rosjanie podjęli manewr oskrzydlający od strony Sobkowa. Wobec realnej groźby okrążenia Piłsudski zarządził wycofanie oddziałów. Czynność tę wykonano wieczorem i w nocy 14 sierpnia, ześrodkowując się w trójkącie Miąsowa – Mnichów – Ossowa.

(14.8.5) W czasie walk pod Brzegami zbiegł do wojska polskiego podporucznik 3. szwadronu 14. Mitawskiego Pułku Huzarów, 25-letni podporucznik Gustaw Dreszer, przymusowo wcielony do wojska rosyjskiego. Koło Brzegów był świadkiem egzekucji młodego skauta – strzeleckiego schwytanego przez Rosjan. Część materiałów podaje, że był to skaut z patrolu Kazimierza Ciołkowskiego „Ciołka”, ale w biogramach nie znaleźliśmy potwierdzenia tego faktu. Niewątpliwie moskale zabili skauta (wywiadowca?, goniec?) ale nie znamy jego personaliów.

Dowództwo nad batalionem kadrowym obejmuje Edward Rydz ps. „Śmigły”.

Gustaw Konstanty Orlicz-Dreszer ps. „Orlicz”
1916 r.
(ze zbiorów: NAC)

JĘDRZEJÓW

(14.8.6) Dociera batalion Tadeusza Monasterskiego „Kordiana”.

(14.8.7) Tego dnia wieczorem docierają tu również pozostałe dwa bataliony grupy bataliony Mieczysława Trojanowskiego „Ryszarda” i pozostają na nocleg.